Wprowadzenie
Ustawa z dnia 8 marca 2013 r. o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych wprowadza mechanizmy mające na celu ochronę wierzycieli przed opóźnieniami w płatnościach ze strony dłużników. Jednym z kluczowych elementów tej ustawy jest możliwość dochodzenia rekompensaty za koszty odzyskiwania należności. Zgodnie z art. 10 ustawy, wierzycielowi przysługuje ryczałtowa kwota za każdą opóźnioną fakturę, niezależnie od rzeczywiście poniesionych kosztów.
Rekompensata za koszty odzyskiwania należności
Rekompensata za koszty odzyskiwania należności ma na celu zrekompensowanie przedsiębiorcy kosztów, które poniósł w związku z podjętymi działaniami mającymi na celu odzyskanie zaległej płatności. W praktyce może to obejmować koszty związane z zatrudnieniem Kancelarii, koszty administracyjne, a także inne wydatki związane z procesem windykacyjnym.
Zasady ustalania wysokości rekompensaty za koszty odzyskiwania należności
Ustawa przewiduje zryczałtowane kwoty rekompensaty uzależnione od wartości należności objętej fakturą:
- 40 euro za faktury o wartości do 5000 zł,
- 70 euro za faktury o wartości od 5000 zł do 50 000 zł,
- 100 euro za faktury o wartości powyżej 50 000 zł.
Orzecznictwo sądów krajowych
W polskiej praktyce sądowej kwestia zasądzenia rekompensaty za koszty odzyskiwania należności była przedmiotem licznych sporów. Sądy krajowe często różnie podchodziły do możliwości zasądzenia takiej rekompensaty. W wielu przypadkach sądy uznawały, że roszczenie o rekompensatę może stanowić nadużycie prawa w rozumieniu art. 5 kodeksu cywilnego, jeśli wierzyciel w rzeczywistości nie poniósł żadnych kosztów związanych z odzyskiwaniem należności, lub jeśli żądana kwota była nieproporcjonalnie wysoka w stosunku do poniesionych kosztów.
Nadużycie prawa a rekompensata za koszty odzyskiwania należności
Art. 5 kodeksu cywilnego stanowi, że nie można czynić ze swego prawa użytku, który byłby sprzeczny z zasadami współżycia społecznego lub społeczno-gospodarczym przeznaczeniem tego prawa. W kontekście rekompensaty za koszty odzyskiwania należności, sądy często analizowały, czy żądanie takiej rekompensaty w danej sytuacji nie stanowi nadużycia prawa. Przykładowo, jeśli wierzyciel domagał się rekompensaty, mimo że w rzeczywistości nie poniósł żadnych kosztów związanych z odzyskiwaniem należności, sąd mógł uznać takie roszczenie za sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.
Wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w sprawie C-78/22
Zgodnie z najnowszym orzecznictwem Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE), który 4 maja 2023 r. wydał wyrok w sprawie C-78/22, sądy krajowe nie są uprawnione do badania roszczenia o rekompensatę za koszty odzyskiwania należności pod względem nadużycia prawa. TSUE wskazał, że przepisy dyrektywy 2011/7/UE w sprawie zwalczania opóźnień w płatnościach w transakcjach handlowych, na podstawie której implementowana jest polska ustawa, mają na celu zapewnienie wierzycielom automatycznego prawa do ryczałtowej rekompensaty, niezależnie od rzeczywiście poniesionych kosztów. W konsekwencji, badanie tego roszczenia pod względem nadużycia prawa przez sądy krajowe byłoby sprzeczne z celem dyrektywy.
Wnioski
Wprowadzenie możliwości dochodzenia rekompensaty za koszty odzyskiwania należności stanowi ważny instrument ochrony przedsiębiorców w obrocie z innymi przedsiębiorcami. Dotychczasowe orzecznictwo sądów krajowych niekiedy wskazywało na pewne wątpliwości co do zasadności takich roszczeń w kontekście nadużycia prawa. Jednak najnowsze orzecznictwo TSUE jednoznacznie wskazuje, że sądy krajowe nie mogą badać tego roszczenia pod kątem nadużycia prawa, co w praktyce wzmacnia pozycję wierzycieli i upraszcza proces dochodzenia rekompensaty za opóźnione płatności. Z własnego doświadczenia mogę potwierdzić, że szczecińskie sądy w większości zasądzają rekompensaty. Bardzo istotnym czynnikiem jest sposób formułowania samego roszczenia na etapie pisania pozwu, dlatego warto powierzyć to zadanie doświadczonemu prawnikowi.
FAQ – najistotniejsze z punktu widzenia przedsiębiorcy
1. Czym jest rekompensata za koszty odzyskiwania należności?
Rekompensata za koszty odzyskiwania należności to ryczałtowa kwota, którą wierzyciel może żądać od dłużnika za każdą opóźnioną fakturę, niezależnie od rzeczywiście poniesionych kosztów związanych z procesem windykacyjnym.
2. Jakie są kwoty rekompensaty w zależności od wartości faktury?
Ustawa przewiduje trzy poziomy ryczałtowej rekompensaty w zależności od wartości faktury:
- 40 euro za faktury o wartości do 5000 zł,
- 70 euro za faktury o wartości od 5000 zł do 50 000 zł,
- 100 euro za faktury o wartości powyżej 50 000 zł.
3. Kiedy mogę żądać rekompensaty za koszty odzyskiwania należności?
Rekompensaty można żądać w przypadku każdej opóźnionej płatności, gdy minął termin płatności ustalony w umowie handlowej lub termin ustalony na fakturze. W tym miejscu zachęcam do zapoznania się z poprzednim artykułem dotyczącym odsetek w transakcjach handlowych .
4. Czy muszę udowodnić poniesione koszty odzyskiwania należności?
Nie, zgodnie z ustawą, wierzyciel nie musi udowadniać rzeczywiście poniesionych kosztów. Rekompensata jest ryczałtowa i wynosi 40, 70 lub 100 euro za każdą opóźnioną fakturę, w zależności od jej wartości.
5. Co zrobić, jeśli dłużnik odmawia zapłaty rekompensaty?
W przypadku odmowy zapłaty rekompensaty, wierzyciel ma prawo skierować sprawę do sądu. Dzięki najnowszemu orzecznictwu TSUE sądy nie mogą badać roszczenia pod względem nadużycia prawa, co zwiększa szanse na pozytywne rozstrzygnięcie dla wierzyciela.
6. Czy mogę żądać rekompensaty za wszystkie opóźnione faktury, niezależnie od ich wartości?
Tak, rekompensata przysługuje za każdą opóźnioną fakturę, niezależnie od jej wartości. Wysokość rekompensaty wynosi odpowiednio 40, 70 lub 100 euro w zależności od wartości faktury.
7. Jakie są korzyści z dochodzenia rekompensaty za koszty odzyskiwania należności?
Dochodzenie rekompensaty za koszty odzyskiwania należności działa motywująco na dłużników, zachęcając ich do terminowych płatności. Ponadto, rekompensata pomaga wierzycielowi częściowo zrekompensować koszty związane z procesem windykacyjnym.
8. Czy mogę żądać wyższej rekompensaty, jeśli moje rzeczywiste koszty odzyskiwania należności są wyższe?
Ustawa przewiduje ryczałtowe kwoty, jednak jeśli rzeczywiste koszty odzyskiwania należności przewyższają te kwoty, wierzyciel może dochodzić zwrotu dodatkowych kosztów na podstawie dowodów potwierdzających ich poniesienie.
Jeśli potrzebujesz pomocy w odzyskiwaniu należności lub masz pytania dotyczące rekompensaty za koszty odzyskiwania należności, skontaktuj się ze mną pod numerem telefonu [798-100-784]. Z chęcią udzielę Ci niezbędnych porad i pomogę w dochodzeniu Twoich praw.
